Son 6 yıllık süreçte ülkemizin sağlık sektöründeki etkinliği ile ön plana çıkan “Podoloji” branşı, şu ana dek 520 mezun podolog sayısıyla toplumdaki farkındalığını sürdürüyor. Ayak sorunlarının non-cerrahi girişimlerle ele alındığı bu branş, ülkemizde sağlık hizmetlerinde ilk kez uygulanan yöntemlerle ayak sorunlarının çözümüne büyük katkı sağlıyor. Bu yazımızda Podoloji’nin uygulama temelini oluşturan yaklaşımları ele alıyoruz.
Podolojik Yaklaşım nedir?
Podolojik Yaklaşım, “Podoloji” branşının gereğinin sunduğu ve sadece podolog unvanına sahip kişilerce uygulanan non-cerrahi girişimler (non-invazif) bütünüdür. Bu girişimler temelinde ayakta gelişen sorunları derin cerrahi operasyonlara ihtiyaç kalmadan kalıcı çözümler sağlayabilecek uygulamalar barındırır. Başta diyabetli bireylerde yaşanan komplike ayak vakalarında etkin role sahip Podolojik Yaklaşımlar, gündelik konforun devamlılığını sağlaması ve işlem esnasında ya da sonrasında ağrı yaratmamasıyla tanınmaktadır.
Podolojik Yaklaşımlar nelerdir?
Podolojik Yaklaşımlar’ın temelini oluşturan uygulamalar şunlardır:
- Ayak Muayenesi: Ayağın hastalıklarının ya da risk faktörlerinin değerlendirildiği ve buna yönelik gerekli uygulama ve girişimlerinin planlandığı süreçtir. Kimi zaman tabip ya da podoloğun tek başına değerlendirebildiği gibi çoğu zaman multidisipliner yaklaşımlar da yine muayene aşamasında sağlanır. Ayak muayenesi ile planlanan tedavi ve bakım süreci mevcut tablonun seyri ile değişiklik gösterebilir. İdeal ayak muayenesi 1-6 ay aralığında yapılabilir. Özellikle de diyabetli bireylerde ayak muayenesi olası ayak sorunlarının önlenmesi açısından oldukça önemlidir.
- Ayak Analizleri: Ayağın dijital ya da fiziki görünümüne dayanan verilerle ele alındığı, kimi zaman statik kimi zaman ise dinamik olarak yürüyüş değerlendirmelerinin sağlandığı bilgisayarlı ya da bilgisayarsız süreçtir. Baropodometrik sistem, podoskop, podoscanner gibi elektronik cihazların kullanımıyla ayağın yük dağılımı değerlendirilerek gerekli tedavi ve bakımın planlanması da kolaylaşır. Analiz verileriyle yapılan değerlendirme tabanlık ya da aparat desteklerini ön plana çıkarabilir.
- Tabanlık Uygulaması: Ortez ve protez teknikleri branşının da ele aldığı tabanlık sistemi ayakta uygulanan analizlerle ayağa özel olarak tasarlanır. Kişiye özel hazırlanan tabanlıklar 6 ay ile 1 yıl arasında kullanım sağlar. Ayaktaki soruna bağlı olarak kısa ya da uzun süreli kullanım gerektirebilir. Tabanlığın tasarımı sadece podolog ya da podolog-tabip ilişkisi ile planlanabilir. Söz konusu tabanlığın kullanımında uygun ayakkabı tercihi önemlidir. Özellikle diyabete bağlı gelişen iyileşmesi güç ayak yaralarında tabanlığın etkisi oldukça fazladır.
- Diyabetik Ayak Muayenesi: Diyabete bağlı ayak sorunlarının görülme sıklığı çok yaygındır. IDF (International Diabetes Federation) verilerine göre ülkemizde her 8 kişiden 1’i diyabetlidir. Bu oran dünya genelindeki ortalamanın da altındadır (Dünyada 11 kişiden 1’i diyabetli). Dolayısıyla diyabete bağlı ayak sorunları ve riskinde ayak muayenesi detaylıdır. Ayağın sinir (duyu), kas, eklem, damar ve cilt bütünlüğü baz alınarak multi-yaklaşımlarla ele alınması önemlidir. Podolog kontrolünde ayakta eklem ve kas hareketleri, dopler, monofilament ya da biothesiometer gibi duyu testleri, ayak pansumanı, rezeksiyon ve küretaj işlemleri gibi uygulamalar tabip desteğiyle uygulanabilir. Aynı zamanda diyabete yönelik hasta eğitimleri de yine podolog kontrolünde sağlanır.
- Medikal Ayak Bakımı: Ayağın hem tırnak hem de cilt dokusu üzerinde motor ve frez ekipmanlarının kullanımıyla uygulanan temel işlemdir. Medikal Ayak Bakımı, ayaktaki olası risk faktörlerini arındırmayı ve ayağın korunmasını esas alır. Çoğu zaman ileri yaş, sistemik rahatsızlıkları olan ve kalıtsal nedenlere maruz kalan bireylerin başlıca tercihte bulunduğu, ideal takip aralığının 1 ve 3 ay arasında değişkenlik gösterdiği bakım uygulamasıdır. Medikal ayak bakımında podolog kontrolünde özel makas ve enstrümanlarla işlem sağlanarak zorlu ayaklarda bile ağrısız, konforlu deneyim sunmak mümkündür.
- Ortoniks (Tırnak Teli): Podolojik Yaklaşımlar arasında etkisiyle en çok ön plana çıkan uygulama Ortoniks (Orthonyxie), Türkçe tâbiri ile “tırnak teli”dir. Tırnak teli, birden fazla uygulanış şekli ve yöntem içeren türlere sahiptir. Uluslararası düzeyde resmileşen 13 farklı Ortoniks girişimi bulunmaktadır. Tüm bu uygulamaların temel mantığı tırnak plağına tutunarak tırnağa şekil vermektir. Tırnağın Ortoniks girişimiyle şekil alması, ağrısız ve hızlı bir süreçte batık sorununun ortadan kalkmasında etkilidir. Podolojik Yaklaşımlar’ın tümünde olduğu gibi sadece podolog kontrolünde sağlanan Ortoniks girişimi, batık sorunlarındaki cerrahi uygulama yükümlülüğünü de ciddi oranda hafifletmektedir. Ülkemizde tercih edilen Ortoniks girişimlerinden başlıca olanları Omega®, 3TO Spange®, B&S® Bant, Podofix® Bant ve 3TO® Plus’tır.
- Mantarlı Tırnak Bakımı: Ayakta en sık rastlanan tırnak hastalıklarının başında gelen tırnak mantarı (Onychomykose), uzun süreli seyir göstermesi ve tırnak yapısının bütününde yapısal bozukluklar meydana getirmesiyle bilinmektedir. Podolog kontrolünde sağlanan motor ve frez ekipmanlarının kullanımı, en zorlu mantar tablolarında bile çok kısa sürede konforu ayağa kazandırabilmektedir. İlgili tabip ve yönlendirmesiyle sadece podologlar tarafından sağlanan bu bakım uygulaması, periyodik aralıklarla yapılır ve süreç boyunca ağrı oluşturmamaktadır. Mantarlı tırnak bakımının temel hedefi, problemli dokunun temizlenmesiyle topikal ya da oral anti-fungal destekten mantara yönelik hızlı sonuç alınmasıdır.
- Nasır Bakımı: Cilt üzerinde oluşan hiperkretoz dokunun zamanla kalınlaşma göstererek oluşturduğu nasır, kimi zaman ağrı yaratmasıyla da bilinmektedir. Nasır bakımı, problemli dokunun podolog tarafından motor ve frez ekipmanlarının kullanımıyla alınması işlemidir. Sadece ilk uygulamada bile ani bir rahatla hissinin sağlandığı bu işlem günlük yaşantıyı çok daha konforlu hale getirmektedir. Podolog değerlendirmesiyle nasır bakımları cilde binen basınç odaklı düşünüldüğünde tabanlık ve analiz sistemleriyle entegre planlanabilmektedir.
Podolojik Yaklaşımlar sadece podologlar tarafından sağlanır.
Podolojik Yaklaşımlar’ın baz aldığı uygulamalar günümüzde işletmeler tarafından özelleştirilebilmektedir. Örneğin “Medikal Ayak Bakımı” hizmeti sunan bir işletme, bu uygulamayı podolog kontrolünde geliştirerek “Sporcu Ayak Bakımı” ya da “Hamile Ayak Bakımı” şeklinde ayrı bir hizmet olarak sağlayabilir. Aynı şekilde “Mantarlı Tırnak Bakımı”nı, “Deforme Tırnak Bakımı” ya da “Kalınlaşmış Tırnak Bakımı” gibi türetilmiş ayrı işlem isimleriyle de görmek mümkündür. Bu yaklaşımın, uygulanan girişimin kitlesine daha rahat ve kolay ulaşmasını sağladığını gözlemlemek mümkündür.
Neden Podolojik Yaklaşım tercih edilmelidir?
Podolojik Yaklaşımlar’ın tercih edilmesinin başlıca sebepleri şunlardır:
- Ağrısızdır: Tüm uygulamalar işlem esnasında ya da sonrası hiç bir ağrı oluşturmaz.
- Hızlıdır: İşlem süreleri alternatif tedavi girişimlerine göre çok daha kısadır.
- Etkilidir: Ayak sorunlarının en hızlı yollarla çözüme ulaştırıldığı özel girişimler sunar.
- Diyabet dostudur: Diyabete bağlı gelişen ayak sorunlarını detayları ele alıp işlem sağlar.
- Multidisiplinerdir: Ayak sorunları çok yönlü ele alınır ve farklı branşların değerlendirmeleriyle uygulanan tedavi ve bakım sürecine yön verilir.
- Podologlar barındırır: Tüm uygulamalar üniversite bazında eğitim gören ve “podolog” unvanına sahip kişilerce uygulanır. Bu, uygulamaların kalitesinden ödün verilmemesini sağlar.
- Eğitir: Sadece uygulamalarda değil, tüm tedavi ve bakım sürecinde ayak sağlığı ve sorunlarınıza yönelik bilinçlenmenizi sağlar.
- Hijyeniktir: Deneyimli sağlık çalışanlarının uygulamalara yaklaşımlarında en üst düzey sterilizasyon ve dezenfeksiyon işlemleri uygulanır.
- Takip eder: Ayak sorunlarınızda uygulanan girişimlerin podolog kontrolünde planlanan periyodik aralıklarıyla takibi sağlanır. Siz unutsanız dahi sürecinizi takip eden birileri her zaman vardır.
