Diyabet pankreas adlı salgı bezinin yeterli insülin salgılamaması veya salgılanan insülinin kullanılamaması durumudur. Diyabetin önemli komplikasyonlarından biri olarak ortaya çıkan sinir hasarı ve damarların en çok etkilendiği organ alt ekstremitedir. Ayak komplikasyonu diyabetin en ciddi ve maliyeti yüksek komplikasyonlarından biri olarak yer almaktadır. Alt ekstremite ampütasyonlarının önde gelen nedeni ayak ülserleridir. Günümüzde diyabetik ayak yarası nedeni ile her 30 dakikada bir kişi ayaklarını kaybetmektedir. Her 10 diyabetliden 9’u hayatlarının bir döneminde diyabete bağlı ayak problemleri yaşamaktadır.
Bu yazımızda diyabetik ayak problemlerini nasıl en az seviyeye indirilebilir, podologlar tarafından yapılması gereken değerlendirmelerden bahsediyoruz.
- Diyabet problemi veya beli bir dönem diyabet problemi yaşanmış ise
- İleri yaş
- Sigara ve nikotin kullanımı
- Ayak ve/veya bacakta ülser yada ülser geçmişi,
- Uzuv kaybı
- Ayak baypass cerrahisi, stent yada anjioplasti
Yukarıda bahsedilen maddelerde en az biri yaşanmış ise düzenli periyotlar ile bir podolog yada bir tabip kontrolünde bulunulmalıdır.
Neden Podologa Danışılmalıdır?
Diyabette ayak sağlığını korumak önemlidir. Podologlar, ayak sağlığının korunması ve ayak hastalıklarının tedavisi ya da yönlendirmesi konusunda en iyi hizmeti sunacak kişilerdir. Günlük ayak bakımı konusunda, doğru ayakkabı seçimi, ayakta oluşan problemlerin tanı ve tedavisinde tabiler ile işbirliği altında multidisipliner bir yaklaşımda bulunurlar. Alt extremitede vasküler ve nörolojik, kas ve iskelet sisteminin muayenesinde bulunurlar. Gerekli birimlere yönlendirmeler yaparlar.
1. “Vasküler Muayene” nedir ve neden önemlidir?
Vasküler muayene alt extramitede kan dolaşımını değerlendirmek için kullanılan bir yöntemdir.
- Alt extramitede nabız kontrolü yapılır.
- Kapiller dolum kontrol edilir.
- Ankle Brachial Index (ABI) değerlendirilir.
- Alt extramite kıl kontrolü yapılır.
- Dupleks ve Tripleks Doppler incelemesi uygulanır.
- Anjiografi (tabip tarafından) yapılır.
2. “Nörolajik Muayene” nedir ve neden önemlidir?
Alt extremite de sinir sistemi ile ilgili oluşmuş ya da oluşabilecek hasarı tespit etmek için kullanılan yöntemlerdir.
- Aşil tendonu refleksi değerlendirmesi
- Pattela refleksi değerlendirmesi
- Dokunma duyu testi
- Kutanöz ağrı duyu testi
- Biothesiometer vibrasyon testi
- Monofilament testleri
- Termosens testi
3. “Kas-İskelet Sistemi Muayenesi” nedir ve neden önemlidir?
Alt ekstremite iskelet muayenesi ayakta oluşmuş veya oluşabilecek bir deformite oluşumunu engellemeyi hedef alınır.
- Kas iskelet sistemi değerlendirilmesi
- Ayakta oluşabilecek deformitelerin değerlendirilmesi
- Charcot ayak belirtileri (ark çökmesi, kızarıklık, şişlik) yönünden değerlendirilmesi
- Metatarsofalangeal eklem ve bileğin hareket açıklığının kontrolü
Her diyabetli birey düzenli olarak 6 ayda bir ayak sağlığı merkezlerine gitmeli ve podolog kontrolünde ayak muayenesi, diyabetik ayak bakımı yaptırılmalıdır. Bu dikkatlilikle ayak ampütasyonları ve riski %49-85 oranında düşürülebilir. Diyabette koruyucu ve önleyici tedaviler diyabetik ayak problemi riskini en az seviyeye indirir.
