Günümüzde oldukça sık rastlanan ayak hastalıklarının başında Tırnak Batması (Onychocryptosis) gelmektedir. Tırnak Batması her yaşta gözlenebilen, erken dönemde fark edilmediğinde şiddetli ağrı ve devamında enfeksiyon durumlarıyla sonuçlanan bir patolojik tablodur. 2018 yılının ilk yazısında bu yaygın ayak sorununu sizin için ele alıyoruz.
Tırnak Batması (Onychocryptosis) Nedir?
Tırnak Batması, bilinen diğer adlarıyla onychocryptosis, unguis incarnatus ya da ingrown nail genellikle ayak başparmak tırnağı üzerinde gözlenen lateral tırnak kanatlarının çeşitli endikasyonları yaşayarak yerleştiği cilt altına rolonlaşarak gömülmesi, tırnak plağının bütünüyle şekil değiştirmesi durumudur. Çoğu zaman bu gömülme mevcut parmak üzerinde lokalize seyreden şiddetli ağrılar ile günlük yaşantıyı da etkileyebilmektedir. Erken dönemde fark edilmeyen ya da evde uygulanan yanlış girişimler ile kimi vakalar ileri boyutta enfeksiyon tablolarına kadar ulaşabilmektedir.
Normal Tırnak Batması 
Aşırı Rolon Tırnak Batması 
Deforme Tırnak Batması 
Enfeksiyonlu Tırnak Batması 
Mantarlı Tırnak Batması 
Yoğun Enfeksiyonlu Tırnak Batması
Tırnak Batması’nın sebeplerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Travma: Tırnağın olası darbelere maruz kalması (ayak tırnağını bir yere vurmak ya da ayak tırnağına bir şey düşürmek gibi).
Peki ne yapılmalı? Ayağınızı ve özellikle ayak parmaklarınızı darbelere karşı koruyan ayakkabıları tercih edin. Ayağınızı olası travmalardan koruyun.
Yanlış Ayakkabı Seçimi: Kullanılan ayakkabıların ayak parmaklarını ve tırnaklarını baskılaması.
Peki ne yapılmalı? Önü geniş, ayak parmaklarını yürüme esnası da dahil baskılamayan ayakkabıları tercih edin. Doğru ayakkabınızın tabanı sert ve düz olmalıdır. Ayakkabının görevi ayağa şekil vermek değil, korumaktır.
Yanlış Tırnak Kesimi: Ayak tırnaklarının oval, derin ya da düzenli aralıklarla kesilmemesi. Buna bağlı kırılma ya da çatlamaların tırnak üzerinde oluşması.
Peki ne yapılmalı? Ayak tırnaklarının kesimi el tırnaklarınızdaki gibi oval olmamalıdır. Ayak tırnaklarının kesimi her zaman düz kesilmelidir. El tırnaklarına göre daha geç uzayan ayak tırnaklarınızın kesim aralığını 2-3 hafta arasında tutmaya özen gösterin. Kullandığınız kesim makası elde kullandığınız gibi olmamalıdır. Ayak tırnakları için ideal büyük boy makasları tercih edin. Unutmayın, ayaklarınızı düz kesmenizin mantığı batmamaları içindir, batık oluşumu çoktan seyir göstermiş tırnaklarda düz kesim uygulamanız zordur. Böyle bir durumda mutlaka bir podolog kontrolünde bulunmanızda fayda olacaktır.
Olası Tırnak Hastalıkları: Tırnak üzerinde tırnak yapısına etki ederek beslenme bozukluğu, kalınlaşma ve deformasyon durumlarını yaratan hastalıklar (örneğin tırnak mantarı -onychomykose-, tırnak boşalması -onycholyse- gibi)
Peki ne yapılmalı? Tırnak yapısını etkileyen bu tablolarda genelde batık faktörünü doğuran tırnağın kalınlaşarak deformasyon durumuna ulaşmasıdır. Bu tarz tablolara yönelik tabip ve podolog kontrolünde küretaj işlemi tırnak yapısını tedavi etmek amaçlı gerekebilir.
Genetik veya Kongenital Yapı: Doğuştan gelen ya da ailevi seyir gösteren tırnak problemleri.
Peki ne yapılmalı? Genelde tedavi edildiğinde tedavi sonrası nüks etme meyilliği taşıyan, kaba tabirle “inatçı batıklar” olarak adlandırılan bu durumlarda tedavi sürecinin yanı sıra evde bakım da oldukça önemlidir. Tırnak kesimlerine ve ayakkabı kullanımları batık durumlarından kaçınmak için sıkı takip ve büyük özen gerektirmektedir.
Yanlış Pedikür: Ayak tırnakları üzerinde estetik görünüm sağlamak amacıyla uygulanan yanlış girişimler.
Peki ne yapılmalı? Günümüzde pedikür müdahaleleri bir çok yerde estetik görünümü ve kozmetik bakımı hedef alarak uygulanmaktadır. Nitekim bu hedefler zaman zaman ayak sağlığını riske atabildiği gibi yanlış pedikür müdahalelerinden kaynaklı batık şikayetleri de oldukça fazladır. Yürüyebiliyor, eğilebiliyor ve görebiliyorsanız -fiziki engelleriniz yoksa- ayağınızın tırnak bakımlarını ev koşullarında siz sağlayabilirsiniz.
Hamilelik: Hamilelik sürecinde vücudun ağırlık merkezinin öne kayması ayağın ön kısmının daha fazla yüke maruz kalmasına neden olabilmekte ve buna bağlı batıklar gelişebilmektedir.
Peki ne yapılmalı? Hamilelik döneminde tırnak kesimi ve ayakkabı seçimleriniz olası batık riskini önlemek için iyi bir girişimdir. Fakat sürecin uzun olması hamilelik sonrasında yine de batık şikayetlerini yaratabilmektedir. Genelde doğum sonrası bu durumu ilk 1-4 ay arasında görebilmekteyiz. Doğum sonrası bir podolog kontrolünde bulunmanızda fayda olacaktır. Erken müdahale ve bilgilendirme ile batık riskini tamamen ortadan kaldırabilirsiniz.
İleri Yaş: İleri yaşa bağlı kemik deformasyonları, tırnak kalınlaşmaları ve bunlara bağlı batık gelişimleri.
Peki ne yapılmalı? İleri yaş bir çok hastalıkta olduğu gibi batık konusunda da risk taşıyor. Ayaktaki kemik yapılarının kalıcı şekil bozukluğuna uğramaları ayak parmak ve tırnaklarının baskıya maruz kalmasına neden olduğu gibi dolaşım sorunlarına bağlı ayak tırnaklarında oluşan kalınlaşma batık meyillilikleri yaratabilmektedir. Üstelik yaşa bağlı hareket kısıtlılığı ayak ve tırnak bakımının ihmal edilmesine sebep olabiliyor. İleri yaşta podolog kontrolü ve düzenli ayak bakımı yaptırmanın büyük faydası bulunmaktadır.
Obezite: Aşırı kilonun ayak üzerine binen yük dağılımını bozması.
Peki ne yapılmalı? Aşırı kilo durumu ayağın dikilme, yürüme ve hatta koşma gibi aktivitelerde fazla basınca maruz kalmasına sebep olabilmektedir. Kimi zaman bu kilonun tırnak etrafında hipertrofik cilt tabakalarını da oluşturmasıyla batık şikayetlerini görebilmek mümkündür. Nitekim kilo problemi yaşayan bireylerin diyetisyen kontrolünde kilolarını takip altında tutmaları gerekmektedir.
Ayağın Şekil Bozuklukları: Tırnağın ayak ve parmak yapılarında gelişen deformasyon tablolarıyla baskıya maruz kalması.
Peki ne yapılmalı? Çekiç (Hammer), Pençe (Claw) ve Tokmak (Mallet) Parmak, Başparmak Eğriliği (Hallux Valgus) gibi parmak deformasyonlarına ek olarak ayakta yürüyüşü ve basınç sorunlarını yaratan Düz Tabanlılık (Pes Planus), Yüksek Ark (Pes Cavus), ayak bileği sorunları (Pes Valgus, Varus) gibi durumlar da olası batık problemlerine zemin hazırlayabilmektedir. Kemik deformasyonu olan bu durumlarda mutlaka podolog muayenesi ve tabip kontrollü ortopedik değerlendirmede bulunmanızda fayda olacaktır.
Yapılan fiziki değerlendirme ile tırnak batmasının yukarıda saydığımız çeşitlerinin tedavi süreleri ile tedavi planları farklılık gösterebilmektedir. Belirttiğimiz mevcut tabloların bir çoğu müdahalede gecikilmiş vakaları örneklemektedir. Dolayısıyla batık tablosunun erken dönemde fark edilmesi önemlidir.
Batık problemi yaşayan bireylerin %75‘i tablonun son safhasında tedavi olmayı düşünüyor.
Oluşan her batık tablosu ayakta duyu kaybının bulunduğu ya da tırnağın direkt olarak travmaya maruz kalması gibi durumların haricinde enfeksiyonlu ve şiddetli ağrılı bir safhaya hemen ulaşmaz. Gelişen batık problemi öncesinde kızarıklık, hafif şişlik ve hafif ağrılar ile belirti verir. Müdahalede gecikilmiş ya da önlemi alınmamış tabloların klinik bulgularında yoğun enfeksiyona ulaştığı gözlenmektedir.
Peki klinik çözümleri göz önüne aldığımızda batık tedavileri günümüz yöntemlerinde nasıl uygulanıyor, en etkili uygulamalar neler… Bunlara değinelim.
Günümüzde Tırnak Batması’nda (Onychocryptosis) Uygulanan Tedavi Girişimleri ve Sonuçları Neler?
Batığa yönelik tedavi girişimleri günümüzde 2 farklı temel mesleki branşın uygulamalarıyla ele alınıyor:
Podolojik Yaklaşımlar
Ülkemizde son 5 yıllık süreçte aktif olarak tedavi imkanları sunan Podoloji branşının batık tırnak üzerinde uyguladığı temel yöntemler Ortonix girişimleridir. Ortonix tedavi yöntemleri batık tırnakta tırnak plağını hedef alarak bütünüyle tırnağı şekil vermeyi hedefleyen ve alternatif diğer yöntemlere kıyasla doğru uygulandığında kalıcı çözümler sağlayabilen uygulamalardır. Nitekim 5 yıllık geçmişi bulunan bu uygulamalar henüz toplumun, hatta tabip kesiminin bile bilgisinde değildir. Dolayısıyla cerrahi uygulama geçmişi bulanan ve Ortonix uygulamasıyla çözüme ulaşan hasta sayısı da fazladır.
Günümüzde uygulanan Ortonix (Orthonyxiespange) uygulamaları:
- Omega® Spange (Ross Fraser)
- 3TO® Spange
- Podofix® Spange
- COMBIped® Spange
- B/S® Spange
- Podostripe® Spange
- Goldstadt® Spange
- Erki® Spange
- Naspan® Platinium Spange
- Ortogrip® Spange
- Ora® Spange
- Corectio Titian® Spange
- Onchoclip® Spange
Cerrahi Girişimler
Ortonix uygulamalarına göre çok daha eski zamanlara dayanan ve yüzyıllardır uygulanan yöntemlerdir. Cerrahi girişimlerin temelinde lokalize uyuşturma işlemini takiben tırnak ya da parmak üzerinde derin kesiler açılarak doku altı müdahale esas alınır. Tabip değerlendirmesiyle uygulanacak cerrahi girişimin yöntemi ve zamanı değişiklik gösterebilmektedir. Nitekim uygulanan cerrahi girişimler Ortonix uygulamalarına kıyasla daha ağrılı ve günlük yaşantıda dezavantaj sağlar niteliktedir.
Batığın mevcut durumu, geçmişi ve enfeksiyon bulgusuna göre tabip kontrolünde cerrahi uygulamalar öncesi anti-biyotik ya da bir başka deyişle konservatif tedaviler denenebilmektedir. Kimi zaman konservatif tedavi ile sonuç verebilen vakaların yanı sıra, sonuca ulaşmayan durumlarda konservatif girişime ek olarak cerrahi uygulamalar yapılabilmektedir. Değerlendirme planına göre direkt olarak cerrahi uygulama da başlanabilir
Günümüzde uygulanan cerrahi uygulamalar:
- Tüm tırnak çekimi
- Bölgesel tırnak çekimi
- Bölgesel çekim & matriks temizliği (Winograd)
- Tüm tırnak çekimi & matriks temizliği (Zadik)
- Kısmi tırnak ve matriks eksizyonu
- Tüm tırnak eksizyonu ve redüksiyonu
- Terminal Syme
- Kimyasal matrisektomi
- Parsiyel matrisektomi & lateral uzatma flebi
- Parsiyel matrisektomi & lateral döndürme flebi
- Lazerla matrisektomi
- Kriyoterapi
- Longitudinal bant metodu
- Çengel sistemi
- Elastik tel yöntemi
Klinik olarak uluslararası düzeyde batık müdahalelerinde 2 farklı girişim uygulanıyor olsa da nitekim tedavi süreçleri, nüks oranları ve alınan sonuçlar farklılık gösterebiliyor. Öyle ki “Her batık Ortonix girişimiyle çözülür.” ya da “Her batık cerrahi uygulamalar ile sonuca ulaşır.” yaklaşımlarında bulunmak doğru değildir. Bir podolog değerlendirmesiyle mevcut batığın cerrahi uygulama ihtiyacı ya da bir tabip kontrolünde batığın Ortonix gereksinimi değerlendirilebilir.
Uygulanan bu 2 farklı tedavi girişiminin kaba bir kıyaslamasını yapacak olursak:
Podolojik Yaklaşım
| Açıklama | |
| İşlem esnasında ağrılı mı? | Hayır |
| İşlem sonrasında ağrılı mı? | Hayır |
| Günlük yaşantıda dezavantaj sağlar mı? | Hayır |
| Doğru uygulandığında kalıcı çözüm sağlar mı? | Evet |
| İşlem sonu ayakkabı giyilebilir mi? | Evet |
| İşlem sonu çalışılabilir mi? | Evet |
| Enfeksiyon riski taşır mı? | Hayır |
| Nüks etme ihtimali var mıdır? | Kısmen |
| Ağrıyı hemen dindirir mi? | Evet |
Cerrahi Uygulama
| Açıklama | |
| İşlem esnasında ağrılı mı? | Kısmen |
| İşlem sonrasında ağrılı mı? | Evet |
| Günlük yaşantıda dezavantaj sağlar mı? | Evet |
| Doğru uygulandığında kalıcı çözüm sağlar mı? | Kısmen |
| İşlem sonu ayakkabı giyilebilir mi? | Hayır |
| İşlem sonu çalışılabilir mi? | Hayr |
| Enfeksiyon riski taşır mı? | Evet |
| Nüks etme ihtimali var mıdır? | Evet |
| Ağrıyı hemen dindirir mi? | Hayır |
Tırnak Batması’nda cerrahi uygulamalara nazaran Ortonix girişimlerinin batığın erken müdahalelerinde daha etkili olduğu ve en az risk ortamı yarattığı klinik olarak kanıtlanmıştır. Ortonix girişimlerinde dokunun hasar alma ihtimali yoktur. Dolayısıyla doku bütünlüğü korunduğu sürece de enfeksiyon riski yaratmamaktadır. Bunun yanı sıra Ortonix girişimlerinin mantığı tırnağın doğasına etki etmek yerine dental sistemlerde (örneğin diş teli) olduğu gibi tırnağın bütününe sadece şekil vermeyi hedefler. Nitekim cerrahi uygulamaların bir çoğu tırnak kökü hasarı ya da şekil almamış tırnak kökü sebebiyle batık tablosunun nüks etmesi durumlarıyla bilinmektedir. Ortonix ve cerrahi yaklaşımları vaka sonuçlarıyla örneklendirelim.
Podolojik Yaklaşım
Cerrahi Girişim
Olası tırnak batması ve diğer tırnak sorunlarından korunmak için evdeki bakım ve özen önemlidir. Tırnak Batması’ndan kaçınmak için ev koşullarında başlıca dikkat edilmesi gerekenlere değinelim.
- Tırnaklarınızı batmaması için düz kesin.
- Ayağınızı sıkmayan geniş burunlu ve sert tabanlı ayakkabıları tercih edin.
- Ayak tırnaklarınızı derin kesmeyin.
- Ayağınızı travmalara karşı koruyun.
- Ayak tırnaklarınızın kesiminde elde kullanılan makası kullanmayın.
- Olası batık durumlarına evde müdahalede bulunmayın. (Karşılaşılan klinik vakaların bir çoğunda evde girişim yapılan tabloların enfeksiyona daha hızlı ulaştığı gözlenmiştir.)
- Ayağınızı kuru tutun. Nemli dokunun olası batıklara karşı direnci zayıf kalabilir.
Detaylı ve iyi bir yazı olmuş.. başarılar
Merhaba Melihcan, teşekkür ederiz.
Makalekeriniz çok başarılı. Yazınızı kaynak gösterip paylaşabilirmiyim? Sağlıkbilgisi.blogspot.com
Merhaba Saglik Bilgisi, blog sitemizdeki tüm içerikleri kaynak göstererek ve üzerinde değişim uygulamadan kullanabilirsiniz. Ayrıntılı bilgi için buradaki bağlantıya göz atabilirsiniz. Katılımınız için teşekkür ederiz.
İçeriklerinizi takip ediyorum.. ayak sağlığı hakkında yararlı bilgiler sunuyorsunuz teşekkür ederim. benim sorunum işimle alakalı.. bankacıyım ve isim gereği ne yazık ki sürekli topuklu giymek zorunda kalıyorum. Parmaklarımda cok fazla ağrı hissediyorum Ayakkabıdan kaynaklı olduğunu biliyorum ama gündelik en azından rahatlatacak şekilde nasıl bi yol izlemeliyim? Galiba batıgım da var. cevabınıxı bekliyorum.
Merhaba Semra Altundağ, yanlış ayakkabı seçimleri bir başka deyişle ayağa uygun olmayan ayakkabı kullanımları birçok ayak probleminin habercisidir. Klinik kayıtlarda yanlış ayakkabılardan kaynaklı ayak problemi yaşayan hastaların bir çoğunun da yanlış ayakkabıyı zorunlu olarak giydiklerini ifade ettikleri görülmektedir. Biz podolog olarak Podolojik Yaklaşımlar'ın temeliyle her zaman şunu vurguluyoruz: "Ayakkabılarımızın görevi ayağımızı korumaktır; ayağımıza şekil vermek ya da ayağımıza birtakım hareket kısıtlamarı sağlamak değil.". Bu doğrultuda baktığımızda öncelikli hedefiniz yanlış ayakkabı kullanımlarından kaçınmak olmalı. Doğru ayakkabı seçimiyle ilgili buradaki bağlantıya göz atabilirsiniz.Sizi sürekli aynı ayakkabıyı kullanmaya iten günlük temponuzda ayak sağlığınızı mümkün olduğunca korumak ya da mevcut sorunların daha da ileri boyuta ulaşmasını önlemek amacıyla ayakkabı kullanım sürenizi azaltmaya çalışabilir, ayağınızın günlük kontrolü ve bakımını yaparak düzenli podolog muayenesinde bulunabilirsiniz. Podolog kontrolüyle ayağınızın olası sağlık problemlerinin önine geçebilir, kimi durumda destek aparatlarını da yine podolog kontrolünde kullanabilirsiniz. Destek aparatları zorunlu olarak giydiğiniz ayakkabılarda belirli bir seviyede koruma sağlayabilir. Aynı şekilde olası ayak probleminiz destek aparatları ya da Podolojik Yaklaşımlar'la düzelemeyecek noktadaysa podologunuz tarafından tabip kontrolüne yönlendirebilir, ayak sorununuza karşı çözüm arayışında bulunma zahmetinden tasarruf sağlayabilirsiniz. Katılımınız için teşekkür ederiz.
Çok sağolun cevabınız için. İstanbulda ulasabileceğim podolog varmı peki ?
Tekrar merhaba, size en yakın podologlara ulaşmak için sitemizin "Podologlar Nerede?" sayfasına göz atabilirsiniz. İlgili sayfaya buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Katılımınız için teşekkür ederiz.
Teşekkür ederim