Tabanlık Tedavisi ve Önemi

2012 yılında Podoloji eğitim ve öğretiminin ülkemizde başlatılmasıyla sağlık sektörü bünyesinde yeni hizmetler barındırmaya başladı. Nitekim çözüme ulaşmayan bir çok ayak probleminin podolojik yaklaşımlarla daha kısa sürede, düşük bütçelerde ve kalıcı olarak çözüme ulaştığı son 5 yıllık klinik kayıtlarda gözlenmektedir. Bu yazımızda bahsettiğimiz podolojik yaklaşımlardan birini, “Tabanlık Tedavisi ve Önemi”ni ele alıyoruz.

Tabanlık Nedir?

Tabanlık, podolojik bakış açısıyla ayaktaki eşit olmayan yük dağılımı eşitlemeyi esas alan, kişiye özel podolog kontrolünde tasarlanan ve uygun ayakkabı içerisine yerleştirilerek patolojik tabloya göre geçici ya da uzun süreli kullanım gerektiren bir tedavi metodudur. Günümüzde tabanlık sisteminin farklı hazırlanış şekilleri ve farklı kullanımları mevcuttur. Örneğin topuk dikeni için uygulanan tabanlıklar standart ölçülere sahip slikon yapıda olurken, kişiye özel tabanlıkların ise özel ölçülerde, özel materyalleri barındırmalarıyla bilinmektedirler. Dolayısıyla tabanlık tedavisini çözüm odaklı düşündüğümüzde doğru vaka üzerinde doğru planlanması önemlidir.

Günümüzde ayak problemi yaşayan her 10 bireyden 3’ünün klinik değerlendirmelerle tabanlık ihtiyacı olduğu gözleniyor.

Tabanlık Gerektiren Durumlar ve Önemi

Başta diyabete bağlı gelişen ayak yaraları olmak üzere tabanlık tedavisini bir çok ayak sorununda çözüm yaratmak amacıyla uygulamak mümkündür. Nitekim diyabetli bireylerdeki bu yaraların iyileşmesinin zaman aldığını bildiğimiz gibi, ayakta sürekli basınç altında kalan yaraların büyüdüğünü, daha da problemli bir hal aldığını, ilerleyen safhalarda ağır ülserasyonlar ya da ampütasyonlara kadar ulaşabildiğini de biliyoruz. Tabanlık sistemi ile Off-Loading değerlendirmesi eşliğinde yara üzerindeki baskının alınması hedef alınır ve iyileşmenin etkili bir sağaltım süreci başlatılır. Tabanlığa ek olarak uygulanan podolog kontrolündeki yara bakımlarıyla hastanın tabanlık kullanımına uyumu tedavinin sonuca ulaşmasındaki en önemli adımlarıdır.

Tabanlık tedavisiyle sürekli tekrarlayan, çoğu durumda ağrı yaratmasıyla günlük yaşamı olumsuz etkileyebilen major nasır tablolarında bile çözüm sağlanabilir. Podolog tarafından uygulanan nasır rezeksiyonu işlemini takiben yapılan Off-Loading değerlendirmesiyle kişiye özel planlanan tabanlıkla ayakta fazla baskının neden olduğu nasırlı dokudan kalıcı olarak kurtulabilir. Esas mantığı fazla baskının ayak üzerinden alınması olan tabanlık mekanizmasında tabanlığa uygun ayakkabı seçimleri de önemlidir.

Ayakta gelişen çoğu kalıcı şekil bozukluğuna yönelik cerrahi uygulamalar tabip kontrolünde sağlanmaktadır. Nitekim nüks etme oranlarıyla bilinen, özellikle parmaklarda gelişen şekil bozukluğu başta olmak üzere ayaktaki düz tabanlılık, yüksek ark, içe ve dışa basma, Charcot deformitesi gibi deformasyon durumlarının yarattığı semptomların önüne geçmek yine tabanlık tedavisi ile sağlanabilmektedir. Uygulanan sistemle deformasyon tabloları tam anlamıyla şeklen çözüme ulaşmamış olsa da tabanlık sisteminin bu noktadaki uygulanış hedefi koruyucu girişim odaklıdır.

Tabanlığın Kullanımı

Etkili bir tedavi için doğru tabanlığın planlanması, hazırlanması ve uygulanmasının dışında hastanın da sürece uyumunun öneminden sıkça bahsettik. Peki hazırlanan tabanlığın günlük yaşantıdaki kullanımının doğru aşamaları neler, bunlara göz atalım:

• Kullanımı ihmal etmeyin: Tasarlanan tabanlığın ne amaçla ve ne sıklıkla kullanılması gerektiği size podolog tarafından aktarılır. Dolayısıyla size belirtilen aralıkta ve sürede tabanlığınızı sürekli kullanmaya özen gösterin.
• Doğru ayakkabınızı seçin: Tabanlığınız ayağınızdaki yük dağılımını eşitlemeyi hedeflerken giydiğiniz dar ya da düz tabana sahip olmayan ayakkabılar tabanlığınızın ayağınıza uyguladığı basınç orantısını bozabilir. Tercih edeceğiniz ayakkabınızda tabanlığınızı da hesaba katarak önü geniş, sert ve düz tabana sahip ayakkabıları tercih edin. Gerekirse bir numara büyük ayakkabı alabilirsiniz. Aldığınız ayakkabının içindeki entegre hazır tabanlığı çıkarmayı unutmayın. Bunların yanı sıra tabanlık ayakkabınıza özel değil, ayağınıza özeldir. Dolayısıyla tabanlığı her ayakkabınıza yerleştirerek kullanmanız gerekmektedir.
• Tabanlığın kontrolünü sağlayın: Günlük temponuza bağlı olarak hazırlanan tabanlığınız malzeme kalitesi bakımından ne olursa olsun belirli bir süre içinde yıpranma yaşayabilir. Dolayısıyla bu tarz durumları göz ardı etmeden yeni bir tabanlık için podolog kontrolünde bulunun. Ayakkabınıza yerleştirdiğinizde tabanlığınızın tam oturduğunu, katlanmadığını iyice kontrol edin.
• Kontrollere gidin: Tabanlık tedavisi süresi zarfınca size podolog tarafından sağlanan kontrollere katılım sağlayın. Kimi durumlarda tabanlığınız yeni analizlerle yenilenme ihtiyacı oluşturabilir. Bunları kontrollere gitmeden anlamanız mümkün değildir. Her zaman yenilenme ihtiyacı olmasa bile gidişatın düzenli olarak kontrolünü yaptırmanız sizin için garantili bir girişimdir. Podolog değerlendirmesiyle bu kontrol aralıkları bazen haftalık, aylık ya da yıllık olabilir.
• Sabredin: Her şeyden önce tedavi olma konusunda istekli ve azimli olmalısınız. İlk zamanlarda ayakkabı içerisinde tabanlığın varlığı garip gelebilir. Hatta sürekli ayakkabıdan ayakkabıya tabanlığın değiştirilmesi bile zahmetli görünebilir. Fakat unutmamalısınız, sağlık sektöründeki her branşta olduğu gibi çözüme ulaşmak hem sağlık personeli hem de sizin açınızdan sabır isteyen bir iştir. Podolog kontrolünde size çözüm sağlamayan hiçbir girişim uygulanmaz ya da çözüme ulaşmayacak olan hiçbir uygulama size uzun süreli uygulanmaz. Podoloji’nin temeli multidisipliner yaklaşımlara dayanır ve lüzum hallerinde size yönlendirmeler ile uygulanarak farklı branşlardan (ortopedi, kalp-damar, dermatoloji gibi) tabip kontrolleri almanız istenebilir.

Tabanlık kullanımlarını ihmal eden ya da belirtilen tedavi planına uyum sağlamayan bireylerde tedavilerin olumlu sonuçlanmadığı gibi tedavilerine ödedikleri bütçeleri de aynı oranda artış gösterebilmektedir.