Diyabetik ayak, toplumda sıkça rastlanan ve vücutta kalıcı hasarlara neden olan diyabet hastalığının ayak sağlığı üzerinde oluşturduğu, çabuk oluşabilen ve normal bir insana göre daha geç iyileşen bir hastalıktır. Diyabetin neden olduğu nöropati sonucu gelişen hissizlik veya hissetmede azalma, diyabetli bireyde travma, travmaya bağlı ciltte kesiklik/açıklık, açıklığa bağlı olarak da yara gelişimini beraberinde getirebilir. Oluşan enfeksiyonel yarayı diyabetik yara olarak nitelendirebiliriz.
Diyabetik ayak, daha çok diyabetli bireylerin ayakkabı seçimlerini yanlış yapmalarından kaynaklanır. Ayağı sıkan, dar ve sivri burna sahip ayakkabılar ayakta ülserasyon tablolarına kadar gelişim gösterebilir. Aşağıdaki görselde yanlış ayakkabı kullanımına yönelik bir örnek yer alıyor (A: gelişim süreci. B: tedavi ile 3 yıl sonraki hali).
Diyabetli bireylerin diyabetik ayak enfeksiyonuna karşı almaları gereken önlemleri sıralayacak olursak;
▪ Günlük Ayak Kontrolü: Günlük ayak kontrolü diyabetli hastalar ve diyabetik ayağın gelişmemesi yönünden çok önemlidir. Her gün ayakların kızarıklık, soğukluk/sıcaklık, kesik, sıyrık, mantar, kalınlaşmış deri ve çatlak gibi yara gelişimine müsait durumların kontrol edilmesi gerekir.
▪ Nasır, Su Toplaması vs. Durumlar: Ayakta görülen nasır, su toplaması gibi durumlara diyabetli bireylerin kendilerinin müdahale etmemeleri gerekir. Yapılacak yanlış bir yöntem ilerisi için ciddi sağlık sorunlarına zemin hazırlayabilir.
▪ Su ile Temas: Su ile temas halindeyken suyun sıcaklığı termometre veya el ile ölçülebilir. Su ne çok soğuk ne de çok sıcak olmamalıdır.
▪ Yaz Aylarında: Diyabetli hastalar yaz aylarında ayaklarına özen göstermelidirler. Deniz kenarında kuma çıplak ayakla basmamalı, gerekirse suda oluşabilecek kesici durumlara karşı da terlik kullanmalıdırlar. Aynı zamanda güneş yanığına karşı da dikkatli olmalıdırlar.
▪ Hissizliğe Bağlı Olarak: Hissizliğin neden olduğu, diyabetli hastaların daha çok “Ayaklarım ısınmıyor.” şeklinde ifade ettiği duruma karşı ayağın sıcaklığı elle ölçülebilir. Bu durumda ayakları direk ısıtıcı cihazla ısıtmak riskli olabilir.
▪ Soğuk Zamanlarda: Soğuk aylarda diyabetli bireylerin mutlaka çorap kullanmaları gerekir. Soğuğu sağlıklı şekilde hissedemeyeceklerinden ayaklarında donma ve dolaşım sorunları oluşabilir.
▪ Tırnakların Bakımı: Tırnaklar olası batma ve yaralamalara karşı düz kesilmelidir.
▪ Ayakkabı Seçimi: Ayakkabı seçimine dikkat edilmelidir. Ayağı sıkmayan, geniş burunlu ve düz tabanlı ayakkabılar tercih edilmelidir.
▪ Sigara Kullanımı: Diyabetli bireylerin sigarayı tamamen bırakmaları gerekmektedir. Sigara, ayaktaki kan dolaşımını olumsuz yönde etkiler ve dolaşım yetersizliğine bağlı olarak ayakta iyileşme gerekir. Sigaranın bırakılmasında zorlanan kişiler bir uzman yardımı alabilir.
